کودتای ۲۸ مرداد ۳۲، تجربه دیروز اندوخته امروز
تاریخ انتشار: ۲۸ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۹۹۸۴۶
به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، مردادماه از گرم‌ترین ماه‌های سال است و عرق از سر و روی آدم می‌ریزد، اما دفتر تاریخ ایران را که ورق بزنیم، دقیقا ۷۰ سال باید به عقب برگردیم، خاطره آخرین روزهای این ماه گرم بدن انسان را می‌لرزاند، یخ می‌کند و عرق سرد بر پیشانی می‌نشیند، سرفصل این برگه‌های دفتر تاریخ ما هست «کودتای بیست و هشت مرداد سال ۱۳۳۲»، هنوز سومین سال شادی پیروزی ملی شدن صنعت نفت پس از وقایعی همچون لغو قرارداد نفتی ننگین دارسی و عدم تصویب قرارداد استعماری گس - گلشاییان، دولت مصدق ساقط و حکومت سلطنت پادشاهی ایران مستقر شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از طراحی سرمایه گذاری به دست غرب تا اجرا کودتا به دست ارازل و نظامیان شاه
احمد خلیل الله مقدم در کتاب «پژوهش در کودتای سیاه» از دخالت مستقیم آمریکا در این کودتا سخن می‌گوید و چکی که ۲۷ مرداد از سفارت آمریکا صادر و با آن تدارک کودتا در تهران چیده شد و وجوهی بین اراذل اوباش و سردسته‌های آنان همچون شعبان بی‌مخ و طیب پخش شده بود، همچنین مار گازیوروسکی استاد علوم سیاسی دانشگاه لویزیانا آمریکا هم در کتاب خود با نام «کودتای ۲۸ مرداد» خبر از تلاش انگلیس برای متقاعد کردن آمریکا جهت کودتا علیه دولت مصدق می‌دهد که به دلیل سیاست‌های ترومن رییس جمهور وقت آمریکا به نتیجه نرسید، اما با انتخاب آیزنهاور به ریاست جمهوری و راهبرد دولت آمریکا در مقابل دولت مصدق با عنوان «انتقام گسترده»، کودتای انگلیسی آمریکایی ۲۸ مرداد کلید خورد.
حوادث و وقایع این دو سه سال بسیار و پر فراز و نشیب و عبرت آموز است، صنعت نفت با تلاش دولت و شخص نخست وزیر و البته روشنگری و حمایت و هدایت و حضور در وسط میدان آیت الله کاشانی از چنگال انگلیس بیرون کشیده شد که ملی شود، قطعا انگلیس آرام ننشست و برای بهره‌مندی و استعمار تمام و کمال دست به اقداماتی زد که در حوزه حکمرانی و میدانی، طرح ریزی اجرای کودتای ۲۸ مرداد بود.
چه شد که کودتای ۲۸ مرداد اتفاق افتاد
اینجا اصفهان، ۲۸ مرداد۱۳۳۲
اصفهان در آن سال‌ها و روزهای پرتب و تاب فعال و اثرگذار بود به طوری که جمعیتی مخفی با محوریت روحانیون و شخص آیت‌الله خادمی که مرتبط با آیت الله کاشانی و شهید نواب صفوی بودند، فعالیت کرده و حوزه اثرگذاری آن تا نجف آباد و خمینی شهر و شهرضا هم ادامه داشت.
آفتاب ۲۸ مرداد ۳۲ که بالای سر اصفهان آمد، خبر کودتا رسید و با تعطیلی کارخانه‌ها، حرکت در خیابان چهارباغ شروع شد، شهربانی و نیروهای دولتی هم چندان پای دولت نبودند اما سران کمونیست در اصفهان موافق تظاهرات نبوده و دستور به متفرق کردن مردم داده بودند و با شایعه به رگبار بستن مردم سعی در متفرق کردن آنها داشتند، همزمان با حرکت شعبان بی‌مخ‌ها در تهران، گروه‌هایی در اصفهان هم به حمایت از شاه برخواستند.
البته بحث خطر کمونیست‌ها بیشتر برای جلب کمک و مشارکت آمریکا در این کودتا بود چراکه آنها به کمونیسم بسیار حساس بودند، ریچارد کاتم، مامور سازمان جاسوسی آمریکا در ایران و از طراحان اصلی کودتا می‌گوید: «احساس من در آن موقع این بود و هنوز هم هست که انگلیس از میزان ترس بیمارگونه آمریکاییان از کمونیسم آگاه بود، انگلیسی‌ها زیرکانه از این ترس برای ترغیب ما به درگیر کردن خودمان در کودتا سوء استفاده کردند.»
اصفهانی‌ها در نهضت ملی نفت و حمایت از دولت مصدق نقش اساسی داشتند، از تظاهرات و اعتصاب و انحلال کنسولگری انگلیس گرفته تا پایین کشیدن تابلوی شرکت نفت انگلیس و نام گذاری خیابانی به نام مصدق اما شاید بتوان یکی از پر سر و صداترین حرکات را خرید اوراق قرضه دولتی توسط اصفهانی‌ها دانست که یکی از صنعتگران اصفهانی در آن روز یک میلیون تومان اوراق قرضه در حمایت از دولت مصدق خرید و لقب قهرمان خرید اوراق قرضه در ایران را از آن خود کرد.
بازار، روحانیت، دولت مصدق و ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در جغرافیای اصفهان
با حمایت علما و بازاری‌های اصفهان از نهضت نفت و شخص آیت الله کاشانی و مصدق، مردم اصفهان قطعنامه‌ای با ۱۰۰ هزار امضا در حمایت از نهضت نوشتند و این درحالی بود که اصفهان بنابر اسناد تاریخی ۲۱۰ هزار نفر جمعیت داشته و براین اساس نیمی از مردم پای کار و در میدان حمایت از دولت و نهضت بودند.
درماجرای کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ همانطور که گفته شد مردم، روحانیون و بازاریان اصفهان به خیابان آمدند اما اختلاف با مجلس و آزاد کردن زاهدی و جدایی از آیت الله کاشانی و نشنیدن نصیحت‌های وی شکافی ایجاد کرده و حمایت مردم را سرد کرد که زاهدی بتواند حکومت استبدادی شاه را دست‌نشانده‌تر و وابسته‌تر از گذشته سر کار بیاورد و نفت بیرون کشیده شده از چنگال انگلیس را به طور نامحسوس به دامان آمریکا سوق دهد.
مشت پولادی برای مردم، دست دوستی برای دشمن
نکته قابل تامل این وقایل، عدم استقلال و قدرت بسیار ضعیف حکومت شاهنشاهی ایران دربرابر فشارهای داخلی و خارجی علیرغم مشت پولادین در برابر مردم خودش بود، شاه را مجبور به سفر از کشور می‌کنند و علیرغم مقبولیت داخلی با کودتا و به زور اسلحه او را بازمی‌گردانند و مجبور به عزل نخست وزیر و پذیرش نخست وزیری دیگری می‌کنند و نظر خود او هم اصلا مهم نیست که به این امر راضی هست یا نه.
حکومتی که زمانی سران متفقین در تهران جلسه می‌گذارند و نه تنها شاه مملکت خبر ندارد بلکه اجازه ورود به جلسه را هم ندارد و جالب تر اینکه همین‌ها در دوران ما نسخه حکومت‌داری و آزادی مردم را می‌پیچند و با پروپاگاندای عظیم خود در شیپور طرفداری مردم و مملکت می‌دمند.
۲۸ مرداد ۳۲ تجربه دیروز اندوخته امروز
برخی معتقدند که تاریخ مدام درحال تکرار است و اساسا مطالعه تاریخ از این جهت سودمند است، فارغ از این ادعا، چقدر ماجرای کودتا و نهضت ملی شدن نفت برای این نسل آشنا است! طی این ۷۰ سال همواره افراد و جریاناتی به دنبال متهم کردم مرحوم آیت الله کاشانی بوده‌اند که اگر مصدق را رها نمی‌کرد چنین و چنان نمی‌شد! این‌ها با تکیه بر ناآگاهی مردم قصد به فراموشی سپردن تاریخ و به سبب آن اشتباهات فاحش مصدق را دارند چراکه همواره استکبار و استعمار به دنبال نفوذ و بهره‌کشی از کشور و ملت ایران بوده و هست و در این مسیر غربگرایان و غربزده‌ها بهترین مهره‌ها هستند و با استفاده از نام زیبا و موفقیت افتخار آمیز نهضت صنعت نفت، هرکه در این راستا قدم برمی‌دارد را مصدق دوران می‌نامند.
خواندن نامه آیت الله کاشانی در واپسین ساعات فرصت برای نجات کشور از استبدادی ۲۵ ساله که علیرغم تمام کارهای ناصواب مصدق و بی‌توجهی‌ها به نظرات ایشان تا آخرین لحظات آماده و در میدان کمک حاضر بودند، خواندنی و واجب است چراکه در دوران ما هم عده‌ای معاهده‌ای را علیرغم تذکر و تاکید رهبر معظم انقلاب پیش بردند و قدم به قدم هرچه تذکر دادند را نادیده گرفتند و هنگامی که به نتیجه مورد ادعای خود نرسیدند، گناه را بر گردن دیگران انداختند که «نگذاشتند و نخواستند و نشد».
بی‌اعتنایی آقای نخست وزیر به پیش‌بینی کودتا
متن نامه آیت الله کاشانی یک روز قبل از کودتا که صراحتا کودتا توسط زاهدی را می‌دهد:
«حضرت نخست وزیر معظم جناب آقای دکتر مصدق دامت اقباله گرچه امکانی برای عرایضم باقی نمانده است ولی صلاح دین و ملت برای این خادم اسلام بالاتر از احساسات شخصی است.... خودتان بهتر از هر کسی می‌دانید که تمام همّ و غمم در نگهداری دولت جنابعالی است که خودتان به بقای آن مایل نیستید از تجربیات روی کار آمدن قوام و لجبازی‌های اخیر بر من مسلّم است که می‌خواهید مانند سی‌ام تیر کذائی یک‌بار دیگر ملت را تنها گذاشته و قهرمانانه بروید، حرف این‌جانب را در خصوص اصرارم در عدم اجرای رفراندوم نشنیدید، مرا لکه حیض کردید خانه‌ام را سنگ‌باران و یاران و فرزندانم را زندانی فرمودید و مجلس را که ترس داشتید شما را ببرد بستید حالا نه مجلسی هست و نه تکیه گاهی برای این ملت گذاشته‌اید، زاهدی را که من با زحمت در مجلس تحت نظر و قابل کنترل نگه داشته بودم با لطایف الحیل خارج کردید و حالا همانطور که واضح بود درصدد به اصطلاح کودتا است، اگر نقشه شما نیست که مانند سی‌ام تیرماه عقب نشینی کنید و به ظاهر قهرمان بمانید... همانطور که گفتم آمریکا ما را در گرفتن نفت از انگلیسی‌ها کمک کرد حالا به صورت ملی و دنیاپسندی می‌خواهد به دست جنابعالی این ثروت ما را به چنگ آورد و اگر واقعاً با دیپلماسی نمی‌خواهید کنار بروید این نامه من سندی است در تاریخ ملت ایران که من شما را با وجود همه بدی‌های خصوصی‌تان نسبت به خودم از وقوع حتمی یک کودتا توسط زاهدی که مطابق با نقشه‌های خود شماست، آگاه کردم که فردا جای هیچ‌گونه عذری نباشد اگر به‌راستی در این فکر اشتباه می‌کند با اظهار تمایل شما، سید مصطفی و ناصر خان قشقایی را برای مذاکره، خدمت می‌فرستم. سیدابوالقاسم کاشانی»
و پاسخ مصدق به نامه آیت الله کاشانی:
«۲۷ مردادماه مرقومه حضرت آقا توسط آقای حسن سالمی زیارت شد، این‌جانب مستظهر به پشتیبانی ملت ایران هستم. والسلام. دکتر محمد مصدق»
پایان پیام/۶۳۱۰۶
منبع: فارس
کلیدواژه: دکتر مصدق کودتای 28 مرداد نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد آیت الله کاشانی کودتای ۲۸ مرداد ۲۸ مرداد ۳۲ دولت مصدق نخست وزیر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۹۹۸۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تجربه تازه مجلس برای بررسی «سند دخل و خرج کشور»
خبرگزاری مهر، گروه سیاست - زهرا علیدادی: امسال نحوه بررسی لایحه بودجه در صحن مجلس دستخوش تغییراتی شد؛ به عبارت دقیق‌تر، طبق اصلاحات آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی روند بررسی بودجه تغییر کرد، به این شکل که ابتدا مجلس شورای اسلامی بخش اول لایحه بودجه مربوط به احکام، منابع و مصارف را بررسی و تصویب کرد و بعد از تصویب بخش اول و ابلاغ به دولت، نوبت به بررسی بخش دوم مربوط به جداول بودجه می‌شود.
«محمدمهدی مفتح» سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره ضرورت بررسی جداول بودجه در مجلس، گفت: «جداول بودجه باید در سال‌های اخیر نیز در مجلس بررسی می‌شد که این کار صورت نگرفت. زمانی می‌توانیم بگوییم بودجه در مجلس تصویب شده که اعداد و ارقام هم بررسی و تصویب شود که این کار در سال‌های گذشته نشده است».
بنابراین و از آنجایی که روند بررسی لایحه بودجه در مجلس در سنوات قبل به گونه‌ای بود که تمام وقت مجلس به بررسی منابع و مصارف لایحه بودجه اختصاص داده می‌شد و عملاً زمان لازم برای بررسی جداول بودجه وجود نداشت، با اصلاحاتی که در مجلس صورت گرفت، برای نخستین بار، دولت لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ را به دو قسمت تقسیم کرد و در اول آذر ماه بخش اول یعنی لایحه احکام را به مجلس ارایه داد.
مجوز به دولت برای برداشت از بودجه
مجلس ابتدا لایحه احکام بودجه سال ۱۴۰۳ را بررسی و تصویب کرد. همچنین نمایندگان مجلس در روزهای پایانی سال گذشته و در جریان بررسی ایرادات شورای نگهبان به بخش اول لایحه بودجه ۱۴۰۳ برای آنکه دولت در ابتدای سال در پرداخت‌ها دچار مشکل نشود، به دولت مجوز دادند تا منتظر بخش دوم بودجه نماند و بتواند دریافتی‌ها و پرداختی‌ها را به صورت علی‌الحساب انجام دهد. در این مجوز آمده بود: «دولت ضمن اجرای احکام تبصره‌های این قانون، تا زمان ابلاغ جداول تفصیلی آن و حداکثر تا پایان اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۳، با رعایت این احکام نسبت به وصول منابع و پرداخت اعتبارات بر پایه جداول تفصیلی قانون بودجه ۱۴۰۲ به صورت علی‌الحساب اقدام کند.»
سرانجام در اولین جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۳، یعنی در روز یکشنبه (۱۹ فروردین ماه)، بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۳ از دولت به مجلس ارائه و در صحن مجلس اعلام وصول شد. در نامه دولت به مجلس آمده بود: از مهمترین ویژگی‌های این لایحه می‌توان به مواردی چون «پیش‌بینی اعتبارات دستگاه‌ها منطبق با سیاست‌های کلی برنامه هفتم پیشرفت»، «لحاظ نمودن شعار محوری سال ابلاغی مقام معظم رهبری (جهش تولید با مشارکت مردم)»، «کاهش نرخ مالیات واحدهای تولیدی برای حمایت از رشد تولید و اتکا به سایر منابع»، «ساماندهی ردیف‌های متفرقه و امکان انتقال آنها به ردیف‌های ذیل دستگاه‌های اصلی» و «ارایه سنجه های ارزیابی برنامه‌های قوای مقننه و قضاییه و دستگاه‌های اصلی» اشاره کرد.
از ۲۸ فروردین ماه، جلسات کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ برای بررسی جداول آغاز شد و اعضای این کمیسیون با حضور برخی دولتمردان و مسؤولان دستگاه‌های اجرایی مفاد بخش دوم لایحه بودجه را مورد بررسی قرار دادند و در ادامه گزارش مصوبات خود را برای بررسی در صحن مجلس، تقدیم هیأت رییسه کردند.
فرایند قانونی شدن بخش دوم بودجه
روال قانونی‌شدن بخش دوم لایحه بودجه نیز مانند بخش اول لایحه بودجه است، به این صورت که ارقامی که در این جداول آمده، فعلاً در حد پیشنهاد است و باید پس از بررسی و تصویب در کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۳ مجلس، در صحن مجلس نیز مصوب شود. بعد از این مرحله تأیید شورای نگهبان نیز برای تبدیل شدن به قانون لازم است و در این صورت رییس مجلس می‌تواند برای اجرا، قانون بودجه و اعداد و ارقام آن را به رییس‌جمهور ابلاغ کند.
بررسی بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ یعنی جداول از روز دوشنبه (۱۰ اردیبهشت ماه) در صحن مجلس آغاز شده است. برای اولین بار است که جداول در صحن مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد و پیش از این و در سنوات گذشته فقط احکام و سقف منابع و مصارف لایحه بودجه در صحن مجلس مورد رسیدگی قرار می‌گرفت.
طبق گفته نمایندگان مجلس، بررسی دو مرحله‌ای لایحه بودجه و بررسی دقیق جداول بودجه در صحن مجلس اتفاق بسیار خوبی است و باعث می‌شود صحن مجلس از جدول کلان تا تمام جداول پیوست‌ها اعم از هزینه‌ای و بودجه عمومی کشور از جمله بودجه عمرانی و جزییات پروژه‌ها اطلاع داشته باشد.
البته ناگفته نماند که در جریان بررسی بخش دوم لایحه بودجه، فقط به ارقام و اعداد جداول بدون تفکیک کلیات و جزییات رسیدگی می‌شود و هیچ حکمی در این مرحله قابل بررسی و تصویب نیست و پیشنهادها نیز نباید مغایر قوانین جاری و مصوب بخش اول باشد. رییس مجلس شورای اسلامی اخیراً در یکی از جلسات علنی مجلس بر این نکته تاکید کرد و گفت: «به هیچ عنوان نه دولت در پیشنهادات خود که در مرحله دوم ارسال می‌کند و نه مجلس در زمان رسیدگی چه در صحن و چه در کمیسیون تلفیق حق ندارد در منابع و مصارف دست بزند».
جداول بودجه برای اولین بار در صحن
همچنین «محمدباقر قالیباف» رییس مجلس شورای اسلامی با اشاره به بررسی جداول بودجه در صحن مجلس، اظهار کرد: «در ۴۰ و اندی سال گذشته هیچ وقت جداول بودجه در صحن مجلس بررسی نشده و نمایندگان تک به تک به جداول رأی ندادند».
وی توضیح داد: «هیچ زمانی تک تک نمایندگان جداول مصوب در بودجه را نمی‌دیدند. پس در تاریخ مجلس شورای اسلامی نخستین بار است که مجلس یازدهم جداول را به رأی نمایندگان گذاشته است».
از آنجایی که برای نخستین بار است که بررسی بودجه در مجلس دومرحله‌ای شده و جداول و ردیف‌های لایحه بودجه به صورت جداگانه در صحن مجلس رسیدگی می‌شود، پیش از آغاز اولین جلسه بررسی جداول بودجه در صحن مجلس، مجلس جلسه‌ای غیرعلنی برگزار کرد و رییس مجلس شورای اسلامی توضیحاتی درباره نحوه رسیدگی به بخش دوم لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ و ترتیب ارایه پیشنهادات به نمایندگان داد.
خوب و بد دو مرحله‌ای‌شدن بودجه چیست؟
همچنین «محمدرضا پورابراهیمی» رییس کمیسیون اقتصادی مجلس درباره میزان تغییراتی که مجلس در بخش دوم بودجه می‌تواند اعمال کند، اظهار کرد: «ما در بررسی بخش دوم بودجه تنها می‌توانیم مطابق با احکامی که مصوب شده است، اعداد جداول را تغییر دهیم و اعتبارات را از یک جدول به جدول دیگر جابه‌جا کنیم. همچنین اگر جداول منطبق بر احکام نباشد ما می‌توانیم اصلاح کنیم، بنابراین ما می‌توانیم در سقف بودجه مصوب، اعداد و ارقام را تغییر دهیم».
نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: «بررسی دومرحله‌ای بودجه اقدام خوبی است، هر چند ممکن است در ابتدا اشکالاتی در اجرا داشته باشد، اما این نخستین بار است که نمایندگان در خصوص تک‌تک اعداد نظر می‌دهند و این به نفع کشور است و شفافیت را افزایش می‌دهد».
با همه این تفاسیر، عده‌ای منتقد دو مرحله‌ای‌شدن بودجه و ارایه جداول بودجه از سوی دولت در مرحله دوم هستند و ادله آنان این است که این کار باعث طولانی‌شدن روند بررسی بودجه می‌شود. با وجود این، اگر به واقع دو مرحله‌ای شدن بررسی لایحه بودجه در مجلس باعث پرداختن به جزییات، شفاف‌سازی بودجه و در ادامه تحقق بودجه و مواجه نشدن دولت با پدیده کسری بودجه شود، طولانی‌شدن فرایند بررسی سند دخل و خرج کشور در مجلس مساله خیلی مهمی نیست و می‌توان آن را به دلیل محقق شدن اهداف مهم‌تری چون مقابله با پدیده شوم کسری بودجه نادیده گرفت.
کد خبر 6091679
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است